زبان مهمترین وسیله برای ارتباط بین انسانهاست. انواع احساسات، عواطف، هیجانات، با زبان بیان میشود. ادبیات هر كشور را میتوان هویت آن كشور دانست. تسلط كامل بر زبان و ادبیات فارسی مقدمهی ورود برای شناخت فرهنگ، عرفان و گذشته خودمان میباشد. ادبیات و زبان فارسی با اینكه زبان مادری ما میباشد اما به عنوان یك رشته دانشگاهی، رشته آسانی نیست. زیرا در کارشناسی ارشد ادبیات فارسی باید به صورت تخصصی مورد بررسی قرار گیرد.
سرزمين فارسيزبانان سرزميني است كه اديبان و شاعراني همچون حافظ، سعدي و ديگر بزرگان را در خود جاي داده؛ سرزميني كه ادبيات آن در جهان مشهور و نامدار است. ادبيات به مفهوم دانشهاي متعلق به ادب، علوم ادبي و آثار ادبي است. رشتهي ادبيات فارسي جزء اولين رشتههايي بود كه همزمان با تأسيس دانشگاه تهران وارد عرصهي علم شد ولي قبل از آن اين رشته به نوعي در «دارالمعلمين» كه مادر تربيت معلم امروزي است تدريس ميشد، كه اكثر رشتههاي دانشگاه تهران از آنجا منشأ گرفته است. آنچه امروزه در دانشگاهها به عنوان رشته ادبیات فارسی تدریس میشود، دارای دو شاخه اصلی زبان فارسی و ادبیات فارسیاست. که در بخش زبان فارسی مسایل مربوط به زبان شناسی، دستور زبان، اصول نگارش و ویرایش و در بخش ادبیات؛ سبکشناسی، نقد ادبی، انواع ادبی، تاریخ ادبیات، صنایع ادبی شامل بدیع، معانی و بیان و عروض همچنین متون نظم و نثر کلاسیک مورد بررسی قرار میگیرد.
رشته ادبیات فارسی در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی در 9 گرایش زیر دانشجو میپذیرد:
1. ادبیات کودک و نوجوان
2. ادبیات پایداری:
گرایش ادبیات پایداری رشتة کم سن و سالی میباشد از این نظر کم سن و سال چون زمان کوتاهی است که به عنوان گرایش به رشته زبان و ادبیات فارسی اضافه شده است و تنها در یک دانشگاه در استان کرمان تدریس میشود. در این رشته همانطور که از نامش پیداست در رابطه با پایداری و مقاومت کشور خود و ملل مختلف آشنا میشویم.
3. ادبیات تطبیقی:
گرایش سوم یعنی ادبیات تطبیقی گرایش جدید در ادبیات است که به بررسی و تطبیق ادبیات ما (ادبیات فارسی) و ادبیات عرب میپردازد و این رشته هم مثل گرایش مقاومت فقط در یک دانشگاه تدریس میشود، که این دانشگاه در استان سمنان واقع شده است.
4. ادبیات عامه
5. آموزش زبان فارسی
6. ادبیات روایی
7. ویرایش و نگارش
8. نظریه و نقد ادبی
9. ادبیات معاصر
فارغالتحصیلان این رشته در وهلهی اول به عنوان مدرس جذب مدارس، دانشگاههای مختلف و موسسات خصوصی میشوند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مراكز ادبی، موسسات خصوصی فعال در زمینهی نشر، ویراستاری و تولید محتوا سایت و كتاب و مطبوعات از جمله مراكز جذب فارغالتحصیلان این گرایش میباشند.
داوطلبان براي ورود به دورههاي كارشناسي ارشد بايد آگاه باشند كه با توجه به شمار بسيار داوطلبان، آزمون ورودي جنبهي رقابتي شديدي دارد و پاسخ درست يا نادرست به هر پرسش ميتواند رتبهي داوطلب را به نحو قابل ملاحظه و تعيين كنندهاي تغيير دهد.
1- زبان عمومی و تخصصی (انگلیسی)، 2- نظم فارسی، 3- نثر فارسی، 4- کلیات مسائل ادبی (تاریخ ادبیات، فنون ادبی، دستور زبان)، 5- عربی، 6- ادبیات انقلاب اسلامی، 7- تاریخ اسلام، 8- کلیات ادبیات کودک و نوجوان
ضرایب و گرایش های کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی
رشته | گرایش | کد ضریب | ضرایب دروس امتحانی به ترتیب از راست به چپ | |||||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | |||
زبان و ادبیات فارسی | - | 1 | 2 | 4 | 4 | 4 | 2 | 0 | 0 | 0 |
1) ادبیات کودک و نوجوان | 2 | 2 | 4 | 4 | 4 | 2 | 0 | 0 | 4 | |
2) ادبیات پایداری | 3 | 2 | 4 | 4 | 2 | 2 | 3 | 2 | 0 | |
3) ادبیات تطبیقی | 4 | 3 | 4 | 4 | 4 | 2 | 0 | 0 | 0 | |
4) ادبیات عامه | ||||||||||
5) آموزش زبان فارسی | ||||||||||
6) ادبیات روایی | ||||||||||
7) ویرایش و نگارش | ||||||||||
نظریه و نقد ادبی | ||||||||||
ادبیات معاصر |
نام درس | تعداد تست | دفترچه مربوطه | زمان پاسخگویی |
زبان عمومی وتخصصی | 30 | شماره 1 | 120 دقیقه |
نظم فارسي | 32 | ||
نثر فارسي | 25 | ||
كليات مسايل ادبي | 33 | ||
عربی | 20 | ||
ادبيات انقلاب اسلامي | 20 | ||
تاريخ اسلام | 20 | ||
کلیات ادبیات کودک و نوجوان | 20 |
آزمون این رشته در دو گرایش ادبیات فارسی و ادبیات مقاومت برگزار میشود.
دانشجویان گرایش ادبیات فارسی فقط دفترچه اول را پاسخ میدهند كه شامل دروس زبان عمومی و تخصصی ، نظم فارسی ، نثر فارسی ، کلیات مسائل ادبی (تاریخ ادبیات، فنون ادبی، دستور زبان) و عربی می باشد.
دفترچه دوم فقط برای گرایش ادبیات مقاومت می باشد و دروس ادبیات انقلاب اسلامی ، تاریخ اسلام ،کلیات ادبیات کودک و نوجوان را شامل می شود.
تعداد سؤالات این درس در آزمون 30 سؤال میباشد. همانطور که از نام درس پیداست، تعدادی از سؤالات این درس زبان عمومی و تعدادی از آنها نیز مربوط به اصطلاحات و متون تخصصی زبان و ادبیات فارسی میباشد. بدون تردید اگر دانشجویان در درس زبان حداقلهایی را داشته باشند مطالعه و سرمایهگذاری در این درس میتواند منطقی باشد.
تعداد سؤالات این درس در آزمون سراسری 96 شامل 30 تست و در سال 98به 32افزایش یافته است. لازم به ذکر است این درس در سالهای گذشته نیز به همین صورت و با همین تعداد تست ارائه شده است، ضریب این درس (4) و به همین جهت جزء مهمترین دروس برای رشتهی ادبیات در آزمون کارشناسی ارشد میباشد.
سرفصلهای این درس شامل بزرگترین اثر حماسی فارسی شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی، قصاید خاقانی ، غزلیات حافظ، مثنوی مولوی، بوستان سعدی، مخزنالاسرار نظامی، حدیقه سنایی، منطقالطیر عطار، قصاید و غزلیات سعدی، غزلیات صائب، ابیاتی از دیوانهای فرخی، منوچهری و ناصر خسرو میباشد.
شاهنامه فردوسی، بوستان سعدی و منطقالطیر عطار به دلیل کلمات ساده و محدود بودن تعداد واژههای دشوار راحتترین کتابهای این درس میباشد. از طرف دیگر قصاید خاقانی به دلیل پیچیدگی ابیات و وجود عبارتها و استعارات مبهم و متعدد و نیز بودجهبندی واژهها در تستهای کنکور، چالش برانگیزترین مبحث این درس میباشد. از طرف دیگر غزلیات حافظ به دلیل گستردگی موضوعات، قابلیت طرح تستهای متعددی را به طراحان کنکور کارشناسی ارشد داده است. همچنین مثنوی مولوی به دلیل نکات پیچیده عرفانی و مباحث تصوف از دیگر کتابهای چالش برانگیز این درس میباشد.
درس نثر فارسی آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه سراسری 96 شامل 30 تست بوده است و سال 98 به 25 تست تغییر یافته. لازم به ذکر است از این درس در سالهای گذشته نیز همین تعداد تست مطرح شده بود. ضریب این درس در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی (4) بوده و به همین دلیل جزء مهمترین دروس این رشته محسوب میشود. اما در سالهای اخیر طراحان سوال تستهایی را مطرح کردند که از تلفیق چند مبحث با یکدیگر میباشد. هرچند از نظر تعداد سوالات تفاوتی با سالهای گذشته نداشته اما سطح سوالات به دلیل تلفیق مباحث با یکدیگر بسیار بالاتر رفته است. سرفصلهای این درس شامل کلیله و دمنه، مرصادالعباد، تاریخ بیهقی، چهار مقاله، گلستان و قابوسنامه میباشد.
بزرگترین چالش نظم و نثر در رشته ادبیات فارسی حجم بالای کتابهایی است که دانشجو برای آمادگی کنکور کارشناسی ارشد باید مطالعه کند. در بین این دروس کتاب کلیله و دمنه، سختترین کتاب میباشد. علت سختی کلیله و دمنه پیچیدگی عبارات و کلمات عربی متعدد به کار رفته در این کتاب میباشد. به طوری که بسیاری از این کلمات در زبان فارسی امروز منسوخ شده اند.
در کتاب تاریخ بیهقی که به لحاظ نثر جملات طولانی و عبارات عربی متعدد را شامل میشود بزرگترین چالش تشخیص ضمیرهای یک جمله میباشد. به عنوان مثال در عبارتی میخوانیم " خواجه آمد " در بسیاری از بخشهای متن مشخص نیست که این خواجه حسنک وزیر است یا خواجه بوسهل زوزنی است یا خواجه بونصر مشکان یا خواجه میمندی.
در کتاب مرصادالعباد که بزرگترین نثر عارفانه ادبیات فارسی است، نیز اصطلاحات عرفانی پیچیده و تعابیر عرفانی متعدد از جمله دشواریهای پیش روی دانشجویان رشته ادبیات میباشد. همچنین قابوسنامه به دلیل نثر روان راحتترین مبحث این درس میباشد.
ضریب این درس در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی برای تمامی گرایش های زبان و ادبیات فارسی (4) و برای گرایش ادبیات پایداری (2) میباشد. درس کلیات مسائل ادبی در رشتهی ادبیات برای کنکور سراسری 96 شامل 30 تست بوده است. لازم به ذکر است در سالهای 86 و بعد از آن تعداد سوالات بیش از این مقدار بوده است و به 33 تست رسیده. سرفصلهای این درس شامل دستور زبان فارسی، معانی و بیان، بدیع، عروض و قافیه، سبکشناسی و نگارش میباشد.
یکی از بزرگترین چالشهای این درس تعداد زیاد دروسی است که به صورت یک مجموعه و در قالب درس کلیات مسائل ادبی بیان میشود. همچنین چالش بزرگ در بسیاری از سرفصلهای این درس از جمله دستور و بیان است که اساتید طراح سوال نظرات متفاوتی داشته و در طرح سوال این اختلاف سلیقه و نظر باعث شده بسیاری از دانشجویان پیش از اینکه پاسخهای علمی به سؤالات بدهند با توجه به سبک و علاقه طراح سوال به تستها پاسخ دهند. همچنین درس عروض قافیه از جمله مفهومیترین سرفصلهای کلیات مسائل ادبی است و از طرف دیگر تاریخ ادبیات به دلیل حجیم بودن مطالب و حجم بالای مطالب حفظی باعث شده اغلب دانشجویان از خواندن این درس برای آمادگی در آزمون کارشناسی ارشد صرفنظر کنند. مباحث معانی بدیع و سبکشناسی نیز راحتترین سرفصلهای این درس میباشد.
در آزمون سراسری کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی ، 20 سؤال عربی طرح شد که این موضوع گویای اهمیت فوقالعاده این درس در رشته مذکور است. ضریب این درس در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه دولتی (2) میباشد.