رشته اعضای مصنوعی و وسایل کمکی که گاهی با نامهای "ارتوپدی فنی" و "ارتز و پروتز" نیز شناخته می شود، یکی از رشته های گروه توانبخشی است که در زمینه طراحی و ساخت انواع وسائل کمکی و اندام های مصنوعی (اٌرتز و پروتز) برای افراد معلول و نیازمند، فعالیت دارد.
(ارتز وسیله ای است که برای حمایت از یک عضو و یا تصحیح تغییر شکلی که در عضو وجود دارد بکار می رود درحالی که پروتز به وسیله ای اطلاق می گردد که جانشین عضو از دست رفته می شود).
در این رشته، دانشجویان ضمن گذراندن واحدهای پایه پزشکی با اصول طراحی مهندسی نیز آشنا می شوند تا پس از پایان تحصیلات خود بتوانند در سه زمینه حمایت از اعضای ضعیف و ناتوان بدن، ساخت اندام مصنوعی برای عضو از دست رفته و اصلاح ناهنجاریها فعالیت کنند.
تفاوت این رشته با مهندسی پزشکی در دو نکته مهم خلاصه می شود
1- گستره مهندسی پزشکی وسیعتر است ؛ در واقع رشته مهندسی پزشکی در زمینه الکترونیک و بیومکانیک کاربردی در حوزه تمامی تجهیزات پزشکی فعالیت میکند (نظیرطراحی یک دستگاه رادیولوژی یا فیزیوتراپی)
2- پیچیدگی و تعامل رشته های علمی در تولیدات مهندسی پزشکی بیشتر است (نظیر تولید پروتزهای داخلی از جمله قلب مصنوعی یا مثل دست سیبرنتیکی).
دانشجوی رشته اعضای مصنوعی مثل یک مجسمهساز باید با گچ مجسمهسازی کار کند و قالبهای گچی از پا، دست، نیمتنه یا سر و گردن بسازد و مثل یک نجار، آهنگر و کفاش باید به جوشکاری، تراشکاری، ارّهکاری، فلزکاری و چرمکاری بپردازد. به عبارت دیگر متخصص این رشته باید از دستهایی توانا برخوردار و به کارهای فنی و صنعتی علاقهمند باشد.در ضمن دانشجوی این رشته باید دارای جسم و روحی سالم و توانمند باشد تا در انجام کارهای سنگین این رشته مثل فلزکاری یا کار با گچ و قالبهای سنگین دچار مشکل نشود و بتواند بعضی از اوقات چهار ساعت سرپا بایستد و کار کند. آمادگی روحی برای برخورد با بیماران و روابط اجتماعی خوب نیز در این رشته بسیار ضروری است چون رشته اعضای مصنوعی یک رشته خدماتی است و فارغالتحصیل آن باید با دردمندترین اعضای جامعه در ارتباط باشد
طول دوره کارشناسی این رشته حداقل ۴ سال و حداکثر ۵ سال میباشد. در این مدت دانشجویان باید تعداد 128 واحد را بصورت دروس بگذارنند :
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
دو درس ازدروس مبانی نظری اسلام | 4 | ادبیات فارسی | 3 |
یک درس از دروس اخلاق اسلامی | 2 | زبان عمومی | 3 |
یک درس از دروس انقلاب اسلامی | 2 | تربیت بدنی 1 | 1 |
یک درس ازدروس تاریخ وتمدن اسلامی | 2 | تربیت بدنی 2 | 1 |
یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی | 2 | جمع | 20 |
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
آمار و روش تحقیق | 2 | رسم فنی | 2 |
استاتیک | 3 | جمع | 9 |
تکنیک قطعه سازی | 2 |
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
آناتومی اندام بالایی | 2 | آناتومی اندان پایینی | 2 |
آناتومی اندام سطحی | 2 | آناتومی ستون فقرات و نواحی قدامی شکم | 2 |
آناتومی اعصاب | 2 | زبان تخصصی | 3 |
فیزیولوژی عمومی | 2 | اصول توانبخشی و طب فیزیکی | 2 |
نورولوژی | 2 | رادیولوژی | 2 |
ارتوپدی 1و2 | 4 | جمع | 27 |
روانشناسی معلولین جسمی | 2 |
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
تکنیک ارتوپدی فنی | 2 | اخلاق حرفه ای | 1 |
مدیریت مراکز ارتوپدی فنی | 2 | کینزیولوژی و بیومکانیک 1و2و3 | 6 |
ارتزهای پا | 2 | طراحی و ساخت ارتزهای پا | 2 |
ارتزهای اندام پایینی | 3 | طراحی و ساخت ارتزهای زیر زانو | 2 |
طراحی و ساخت ارتزهای بالازانو | 2 | ارتزهای اندام بالایی | 2 |
طراحی و ساخت ارتزهای اندام بالایی | 2 | ارتزهای ستون فقرات | 2 |
طراحی و ساخت ارتزهای ستون فقرات 1و2 | 3 | پروتزهای اندام پایینی 1و2 | 4 |
طراحی و ساخت پروتزهای زیر زانو | 2 | طراحی و ساخت پروتزهای بالا زانو | 2 |
پروتزهای اندام بالایی | 2 | پروتزهای زیبایی | 1 |
طراحی و ساخت پروتزهای اندام بالایی | 2 | جمع | 48 |
معاینه و ارزیابی | 3 |
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
کارآموزی در عرصه ارتزهای اندام پایینی | 6 | کارآموزی در عرصه ارتزهای اندام بالایی | 4 |
کارآموزی در عرصه ارتزهای ستون فقرات | 4 | کارآموزی در عرصه پروتزهای اندام پایینی | 6 |
کارآموزی در عرصه پروتزهای اندام بالایی | 4 | جمع | 24 |
فارغالتحصیل این رشته میتواند در دو بخش دولتی و خصوصی فعالیت کند که بخش دولتی شامل سازمان بهزیستی، هلال احمر، بنیاد جانبازان و بیمارستانهای دارای مراکز ارتوپدی فنی است. اما حیطه اصلی فعالیت فارغالتحصیلان این رشته بخش خصوصی است چون رشته اعضای مصنوعی جزو معدود رشتههای توانبخشی است که فارغالتحصیل آن میتواند پس از کسب تجربه لازم، مرکز خصوصی دایر کرده و به افراد فلج یا افرادی که انواع بدشکلیهای مختلف و مشکلات ارتوپدی دارند، افرادی که بیماریهای ساده مثل صافی کف پا داشته و احتیاج به کفش طبی دارند و کسانی که دچار قطع عضو هستند، خدمات خود را ارائه دهد.در ضمن اگر دانشجویی اهل تحقیق و مطالعه باشد، در این رشته زمینه نوآوری بسیار زیاد است. بخصوص در زمینه پروتزهای زیبایی؛ یعنی ساخت چشم، گوش و بینی مصنوعی که نیروی کار متخصص در ایران بسیار کم است.
فارغ التحصیلان کارشناسی اعضای مصنوعی مجازند در رشته های زیر در مقطع كارشناسي ارشد ادامه تحصیل دهند:
این رشته زیرگروه 1 گروه آزمایشی علوم تجربي و نوع گزینش آن كشوري بوده و براي دوره روزانه از هر جنسيت حداقل % 30 پذيرش خواهند داشت درصورتيكه براي ساير دانشگاه ها پذيرش بصورت رقابتي خواهد بود
برای قبولی راحت تر در این رشته باید به ضرایب دروس تخصصی توجه بیشتری داشته باشید
زمین شناسی | ریاضیات | زیست شناسی | فیزیک | شیمی |
ضریب 0 | ضریب 2 | ضریب 4 | ضریب 2 | ضریب 3 |